De excuses die Koning Willem Alexander Suriname heeft gemaakt in 2023 voor het Nederlandse slavernijverleden zijn aanvaard. Opnieuw laaide in Nederland de discussie op of dit soort excuses nodig zijn.
Een op zichzelf valide argument tegen het uitspreken ervan is dat je, wanneer ze dan aanvaard worden, de indruk zou kunnen wekken dat daarmee de kous af is. Gebeurd is gebeurd jongens, zand erover. Dat bezwaar klopt wel. Het woord excuus is te klein. Je vraagt aan een moordenaar ook niet om te zeggen “sorry, dat ik je kind gedood heb.” We willen wel dat zo’n moordenaar berouw toont, maar je kunt geen berouw tonen om iets wat je niet zelf gedaan hebt, dus berouw is ook niet het juiste woord.
Eén van de vragen die dan altijd opgeworpen wordt is of je je schuldig kunt voelen voor iets dat gedaan is door je voorvaderen. Ik vermoed dat wanneer ik een opa zou hebben gehad die fout geweest is in de oorlog ik me daarover niet schuldig zou voelen en ik zou dus ook geen reden zien om excuses aan te bieden. Wel zou ik schaamte voelen. Blijkbaar kunnen we ons dus wel schamen voor daden van onze voorvaderen. Zoals ik ook drie keer heb meegemaakt dat een Duitse medestudent of collega zeer duidelijk en oprecht zonder daarom gevraagd te zijn, een enorme schaamte liet blijken over wat er gebeurd is in de Tweede Wereldoorlog. Het onderwerp was geen enkele maal door mij aangeroerd dus die uitingen kwamen onverwacht en ze deden me zeker iets.
Al met al zoeken we in plaats van het woord excuses dus een woord dat zwaar genoeg is om te gebruiken in het geval van een bewust gepleegde misdaad tegen de menselijkheid door onze voorvaderen, familie of alleen landgenoten, dat maakt ook nog verschil, waardoor de nazaten van de slachtoffers erkenning voelen voor het leed dat hun voorvaderen is aangedaan.
Het woord dat we hopen te vinden mag ook weer niet te groot zijn. Sommige misdaden zijn namelijk zo veelomvattend dat het woord excuus überhaupt niet meer passend is. Dat geldt zeker ook voor slavernij en we moeten voorlopig nog lang blijven beseffen dat misdaden begaan door mensen van maar enkele generaties terug zo heftig waren dat er geen woorden voor zijn. En daarom is er ook geen woord dat bij de excuses daarvoor past.
Reageren kan via: peter.deliefde@rtvpapendrecht.nl
Volg ons ook op ons WhatsApp kanaal: https://whatsapp.com/channel/0029VaoRvYF6rsQtr0tBRu3u