ALBLASSERWAARD – Twee straten in Nieuw-Lekkerland zien er momenteel nogal vreemd uit. Sommige woningen uit de huizenblokken zijn gesloopt, terwijl andere huizen nog overeind staan. De bewoners van de gesloopte woningen zijn vrijwillig uitgekocht en verhuisd, omdat ze onder een hoogspanningsmast wonen. Maar andere bewoners willen blijven zitten en zien met lede ogen aan hoe de huizen van hun buren tegen de grond gaan.
Willem Prins woont al 52 jaar in een hoekwoning aan de Venuslaan. Enkele jaren nadat Prins in dit huis kwam wonen, werd een hoogspanningsmast pal voor zijn huis geplaatst. Prins woont sindsdien net onder de hoogspanningsdraden. Hij heeft zich daar nooit druk om gemaakt.
De Gezondheidsraad en het Rijk adviseren tegenwoordig geen woningen en scholen te bouwen in de buurt van hoogspanningslijnen. De raad concludeerde in 2018 dat langdurige blootstelling aan sterke magnetische velden, zoals hoogspanningslijnen, mogelijk een hoger risico geeft op het ontstaan van kinderleukemie en hersentumoren bij kinderen.
Hoewel het volgens de Gezondheidsraad niet zeker is dat er direct verband is, denkt de adviesraad ook niet dat het op “puur toeval berust”.
Uitkoopregeling
Veel mensen zijn bezorgd over wonen in de buurt van hoogspanningslijnen. Dat is de reden dat er in 2017 een landelijke uitkoopregeling kwam voor mensen die er onder wonen. Daarmee konden ze hun huis verkopen aan hun gemeente.
In deze huizen mag na het uitkopen niet meer gewoond worden. De inschrijving voor de regeling is inmiddels niet meer mogelijk. Het heeft in Nieuw-Lekkerland uiteindelijk tot 2023 geduurd voordat er schot in de zaak kwam.
De gemeente Molenlanden kocht aan de Marslaan, Venuslaan en Neptunusstraat 23 woningen op. Die zijn of worden momenteel gesloopt, omdat er geen andere bestemming mogelijk is. Twintig bewoners deden niet mee met de regeling.
Vrijstaand wonen
Willem en zijn buurman van een paar huizen verderop zagen drie huizen tussen hen in verdwijnen. Hun buren maakten de afgelopen jaren gebruik van de uitkoopregeling. De aangrenzende ‘blijvers’ kochten gezamenlijk de vrijgekomen grond op en betrekken dat straks bij hun eigen perceel.
Ook Har van der Poel (77) heeft binnenkort geen buren meer. Hij kwam bijna veertig jaar geleden in de Venuslaan wonen en is nu als enige overgebleven van een rijtje van drie. De huizen naast hem worden volgende maand gesloopt.
Het liefst was Van der Poel ook vertrokken. Hij zocht aan het begin van de regeling naar een huis in Zeeland, om dichter bij de moeder van zijn vrouw te kunnen wonen en haar te kunnen helpen. Maar door de stijgende huizenprijzen zag hij daar uiteindelijk vanaf. “Ik kan als gepensioneerde niet concurreren met tweeverdieners, dus besloten wij hier te blijven. En we wonen best goed hoor.”
Voor Van der Poel is de situatie eigenlijk een beetje dubbel. “Enerzijds is het lekker dat je een vrijstaand huis krijgt. Maar ik vind het ontzettend slecht beargumenteerd door het Ministerie van Economische Zaken waarom dit nodig was. En ook nog eens doodzonde, want er gaan meer dan tien woningen tegen de vlakte waar gewoon mensen hadden kunnen wonen.”
‘Woon hier naar mijn zin’
Van der Poel en Prins zijn lid van het bestuur van de Belangenbehartiging Bewoners onder de Hoogspanningsleiding (BBHSL). Zij zien geen gevaar in het wonen onder een hoogspanningslijn.
“De stralingsnormen in Nederland zijn heel streng. Als je voor een ouderwetse televisie staat, heb je nog meer straling.” De twee hadden het liefst gezien dat de opgekochte huizen alsnog een woonbestemming hadden gehouden. Nu komen er op de lege plekken hondenuitlaatplaatsen, speelplekken of perkjes. Ook wordt het bestaande park aan de Marslaan uitgebreid.
“Uitgangspunt is om de buurt te vergroenen”, zegt de gemeente Molenlanden hierover.
‘Niet sociaal verantwoord’
“Ik woon hier reuze naar mijn zin en heb een prachtig uitzicht”, zegt Prins. “Ik had ook heel aardige buren en had graag gewild dat ze zouden blijven. Wij vinden het niet sociaal verantwoord dat deze goede huizen worden afgebroken.”
Niet alleen de bewoners die blijven, maar ook omwonenden van huizen in de straten achter de Venuslaan zien de sloop met lede ogen aan. “Dit is zo zonde”, zegt een van hen. “En dat in tijden van woningnood”, vult een andere man aan.
Daarnaast vindt Prins dat er door de uitkoopregeling angst gezaaid is bij bewoners. Veel mensen voelden zich volgens hem gedwongen om te vertrekken. Het ministerie van Economische Zaken benadrukt dat het om een vrijwillige regeling gaat en dat bewoners dus zelf kiezen of ze daarvan gebruik willen maken.
De gemeente Molenlanden begrijpt het gevoel dat leeft onder de bewoners. “Feit is ook dat er aanwijzingen zijn voor effecten op de gezondheid bij het wonen onder hoogspanningsverbindingen. De gemeente heeft besloten om na de uitkoop van de woningen haar verantwoordelijkheid te nemen en deze niet opnieuw op de markt te brengen”, zegt een woordvoerder.
De aangekochte woningen die gesloopt zijn of worden, zijn volgens de gemeente verrekend in het woningbehoefteonderzoek. “Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor nieuwbouw van woningen elders in Nieuw-Lekkerland.”
Emotioneel
Ook emotioneel trekt de hele situatie een zware wissel op sommige bewoners die besloten te blijven. De werkzaamheden duren al langer dan gepland, op sommige plekken is het al maanden een zooitje.
“Het is al sinds 1 augustus één grote bende”, zegt Van der Poel over zijn eigen huizenblok. Er staan hekken om de huizen van de buren en in de tuinen ligt puin. “Dit zou allemaal in het eerste kwartaal van dit jaar tegen de vlakte gaan, maar iedere keer was er uitstel. Het gevolg is dat ik nu, midden in de winter, nog met een leeg huis naast me zit.”
Volgens de gemeente heeft de daadwerkelijke start van de werkzaamheden in de straten even geduurd vanwege de complexe situatie. Het slopen van huizen naast huizen die blijven staan, bracht namelijk “constructieve uitdagingen” mee. De werkzaamheden zijn sinds augustus in volle gang en verlopen volgens de gemeente goed. In maart 2024 moet het werk zijn afgerond. Daarna wordt het groen ingericht.
“Voor mij had dit allemaal niet gehoeven”, zegt Prins over de hele uitkoopregeling en de ontstane situatie. “We hebben hier ook niet om gevraagd, maar we maken er maar het beste van. Ik heb straks vrij uitzicht, en aangezien er niet meer onder die hoogspanningslijnen gebouwd mag worden zal dat ook altijd zo blijven. Waar vind je dat nog? Dus wat dat betreft moet je ook je zegeningen tellen.”
Dit is een verhaal van Pascalle van Werkhoven en Esther Schalkwijk voor onze mediapartner Rijnmond.